به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، در برنامه صف اول با حضور عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به بررسی موضوع دستاوردهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم پرداخته شد.
سوال: مهمترین مولفههایی که سه ساله گذشته در حوزه ارتباطات بوده و شما سکان دار آن حوزه هستید چه بود؟
زارع پور: حوزههای متنوعی ما داریم از بحث توسعه زیرساختهای ارتباطی، بحث صنعت فضایی، ماموریتهای جدیدی هم غیر از موارد سنتی مثل اینها و پست و پست بانک و بخشهای مختلف و ما در این دولت به شکل ویژهتر پرداخته شد، بحث دولت هوشمند که اشاره کردید من هم بیشتر در مورد آن صحبت میکنم، حوزه اقتصاد دیجیتال است که با تاکید حضرت آیت الله رئیسی شهید جمهور یک هیئت دولت دوم در این حوزه تاسیس شد برای این که کار سریع جلو برود توضیح خواهم داد، اما در مورد این بحث دولت هوشمند که یکی از مسائل بسیار جدی است و یکی از جاهایی که واقعا اگر ما خوب عمل کنیم میتوانیم از کار مردم گره گشایی بکنیم و افزایش رضایتمندی مردم، حذف امضاهای طلایی، حذف گلوگاههای فساد را داشته باشیم همین دولت هوشمند بود که کار بسیار بزرگ و زیرساختی انجام شد در سه سال گذشته که ثمره آن همین پنجره واحدی بود که اشاره کردند و الان تمام دستگاههای دولتی تقریبا آنجا خدماتشان را ارائه میدهند.
سوال: پنجره واحد خدمات دولت یک گام بلندی است به سوی دولت هوشمند، چه مقدار شما به اهدافی که تعیین شده بود طی سی سال گذشته رسیدید؟
زارع پور: زمانی که ما کار را آغاز کردیم کارهایی در حوزه دولت الکترونیک صورت گرفته بود، اما جزایر پراکنده بودند با همدیگر مرتبط نبودند، چیزی به اسم پنجره ملی وجود نداشت و یک سامانهای بود به اسم ایران دات جی او وی دات آی آر که عملا یک جایی بود که فقط لینک خدمات دستگاه آنجا قرارداده شده بود، ۲۳ پروژه در شورای اجرای فناوری و اطلاعات تعریف شده بود ما هم پروژه اولویت دار دولت الکترونیکی که بر اساس آخرین ارزیابی حدود ۵۰-۶۰ درصد پیشرفت داشت، اما این تبدیل به یک نهضت نشده بود که همه خدمات دولت الکترونیکی بشود غیر از این ۲۳ پروژه بقیه تقریبا رها شده بود کاری که ما کردیم اول آمدیم زیرساختهای لازم را برای این کار فراهم کردیم بالاخره اگر قرار است یک دستگاهی به سمت هوشمندسازی حرکت کند باید نیروی انسانی و بودجه داشته باشد و ساز و کار قانونی برای آن فراهم باشد آقای رئیس جمهور در اولین گام ابلاغ کردند مصوبه شورای اجرای فناوری اطلاعات شد که در بالاترین سطح سازمان این در دستگاهها مرکز توسعه فناوری اطلاعات هوشمند سازی و امنیت فضای مجازی تشکیل بشود که همین یک گشایشی بود برای مراکز فناوری اطلاعات، دستگاهها رفتند ذیل بالاترین مقام دستگاه، البته در گذشته هم مصوباتی بود عمل نشده بود آقای رئیس جمهور شخصا پیگیری کردند این اتفاق افتاد، در لوایح بودجه سنواتی ما آمدیم این را تبدیل به تکلیف کردیم.
راه اندازی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند برای اولین بار در دولت سیزدهم
همه دستگاهها مکلف شدند در بودجه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ و بعد هم آوردیم در قانون برنامه هفتم تبدیل به تکلیف بلند مدت شد که اولا همه خدمات شان را بیاورند به مرور الکترونیکی کنند، همه خدمات شان در قالب یک پنجره ارائه بکنند، چون خود یک سازمان هم میرفتید دهها سامانه داشت برای هر کدام باید یک نام کاربری یادت میماند و یادداشت میکردید خلاصه مصیبتی بود، اولا قرار شد خودشان همه اینها را تجمیع کنند و بعد ما مکلف شدیم تا دی ۱۴۰۱ پنجره ملی خدمات دولت هوشمند را راه بیاندازیم، دستگاهها هم تا آن زمان یکی یکی متصل بشوند تا آن سال قرار بود سی درصد خدمات ارائه شود سال بعد شد صد در صد، ما هم آن پنجره را همانطور که ملاحظه فرمودید در مراسم روز جهانی ارتباطات بود که آقای رئیس جمهور شهیدمان هم حضور داشتند در اردیبهشت ۱۴۰۱ راه اندازی کردیم تقریبا ۸-۹ ماه زودتر از موعد مقرر برای این که یک عده در کشور میگفتند این کار نشد است حتی به دستگاهها میگفتیم بیایید پنجره واحد را خودتان راه بیاندازید میگفتند مگر میشود چنین کار ملی را راه انداختیم که همه حرفی برای گفتن نداشته باشند و همه به این نهضت بیایند و بپیوندند، الحمدالله این اتفاق افتاد. الان شما داخل پنجره واحد تشریف میبرید یک بار بار اول احراز هویت از طریق خط تلفن متعلق به خودتان که انجام میشود این یک سطح از احراز هویت است و بخش قابل توجهی از خدمات دسترسی دارید سطح دوم احراز هویتی است که زنده سنجی انجام میشود، تصویر شما با تصویر ثبت احوال شما خدمات بیشتری و دیگر وارد هر دستگاهی شما بشوید دیگر از شما نمیپرسد نام کاربری، کلمه عبور، کد ملی، با همان یک بار احراز هویت از این طیف وسیع از خدمات بهره مند میشوید.
بیش از ۵ میلیون مجوز الکترونیکی صادر شد
اتفاقا از دیروز شروع کردم در صفحات شخصی ام گزارش عملکرد این سه سال را ارائه میکنم وارد حوزه دولت هوشمند شدم و مرور میکنم خاطرات این دوره را که چه اتفاقات بزرگی افتاد واقعا افتخار آمیز است یک قلم آن همین پنجره ملی مجوزها است که هم اصل کار آن که مجوزها تسهیل شد در مرکز کسب و کار وزارت اقتصاد و هم ابزاری که ما فراهم کردیم در رابطه با وزارت اقتصاد، پنجره ملی مجوزها که آنهم با پنجره ملی یکپارچه شده یعنی شما وارد پنجره ملی میشوید میتوانید از پنجره ملی مجوزها، پنجرههای موضوعی دیگر مثل پنجره ملی زمین استفاده بکنید، بیش از ۵ میلیون مجوز تا حالا فقط از طریق پنجره ملی مجوزها صادر شده بدون مراجعه حضوری، اتفاق بسیار بزرگی است.
الکترونیکی شدن بازار مسکن از دستاوردهای دولت سیزدهم بود
پروانه صنفی و مجوز، یا خدمات تامین اجتماعی، خدمات وزارت راه که الان تقریبا ده روز پیش خرید و فروش مسکن هم به شکل غیرحضوری راه اندازی شد یعنی شما به جای این که مراجعه کنید به دفاتر مشاور املاک اگر خریدار هستید با فروشنده توافق کنید هر دو در منزل میتوانید مبایعه نامه را به صورت برخط بین خودتان تنظیم میشود و بسیار هم راحت است یعنی بخشهای زیادی از آن نیاز به دانش حقوقی هم ندارد امضای الکترونیک میشود پیش از این قرارداد موجر و مستاجر این شکلی بود، میخواهم عرض کنم که این قطار حرکت کرده و همه دستگاهها دارند به این سمت حرکت میکنند و ۷۰ درصد خدمات دولت دارد به این شکل الکترونیکی ارائه میشود، بخش قابل توجهی هم به شکل هوشمند، فرق الکترونیکی و هوشمند هم این است که الکترونیکی ممکن است در یک مرحله از مراحل کار یک مراجعه حضوری از شما بخواهند و مدرکی بخواهند ولی در هوشمند همه اینها به شکل برخط است یعنی نه یک اطلاعاتی از شما چه به شکل الکترونیکی بگویند بارگذاری کن چه به شکل فیزیکی ارسال کن، نه مراجعه حضوری، نه کارمندی در ارائه آن خدمت نقش دارد به شکل برخط و کاملا حضوری.
ارائه ۶۰۰ خدمت دولت به صورت هوشمند
الان تقریبا حدود ۶۰۰ تا خدمت به شکل هوشمند دارد ارائه میشود امیدواریم که با این تکلیف قانونی که در برنامه هفتم ریل گذاری شد، دستگاهها مکلف شدند هر سال ۲۰ واحد درصد از خدمات شان را هوشمند کنند که الان تقریبا ۱۶-۱۷ درصد هوشمند شده تا آخر امسال باید بر اساس مصوبه دولت به ۳۰ برسند و بر اساس قانون باید به ۴۰ برسد که ملاک ما همان ۴۰ است، چون قانون برنامه یک کم با تاخیر ابلاغ شد، حداقل به ۳۰ خواهیم رسید امیدواریم که ظرف سه سال آینده کلا مردم برای هیچ خدمتی نیاز به هیچ مراجعه حضوری به دولت نداشته باشند و این یعنی یک تحول جدی درسیستم و نظام اداری کشور و کلا فرآیندها، ساز و کارها پستهای سازمانی، تشکیلاتها همه باید دچار دگرگونی بشوند برای همین ما از روز اول همین کار را در هماهنگی بسیار نزدیک با سازمان اداری و استخدامی کشور انجام دادیم من از روز اول به برادر عزیزم آقای دکتر لطیفی عرض کردم ما سرباز شما هستیم در این حوزه، ایشان هم لطف داشتند دستور دادند به مجموعه شان کاملا همکاری بکنند و حتی به شکل سازمانی هم دو تا مجموعه هایمان را به هم متصل کردیم معاون ایشان در حوزه توسعه دولت الکترونیکی آوردیم در سازمان فناوری و اطلاعات عضو غیر موظف سازمان فناوری اطلاعات شدند که آنجا این کار را پیگیری میکنند.
۴۸ میلیون نفر از مردم در پنجره واحد احزار هویت شدند
الحمدالله این اتحاد راهبردی نتیجه میمون و مبارکی برای مردم داشت که فرمودند که ۴۸ میلیون نفر آمدند ثبت نام کردند و احراز هویت شدند، تا حالا نزدیک به نیم میلیارد بار یعنی ۵۰۰ میلیون استفاده شده یعنی حداقل ۵۰۰ میلیون مراجعه را در این دو سال کاهش داده این غیر از استعلامات برخطی که آن پشت دستگاهها با هم رد و بدل میکنند که آن هم در این مدت ۵ برابر شده ما تعداد تراکنشهای بین دستگاهی مان در سال ۹۹ تقریبا یک و ۶ دهم میلیارد تراکنش بود هر تراکنش یعنی یک مراجعه حضوری احتمالا یا یک مدرکی که از مردم خواستند این سال گذشته به ۸ میلیارد رسیده و امسال پیش بینی ما این است که به ۱۰ میلیارد هم برسد.
سوال: اصلا چه ضرورتی ایجاد شد که دولت به سمت یک کار زیربنایی مثل توسعه فیبر نوری برود؟
زارع پور: من میخواهم در موضوع قبلی یک جمله را عرض کنم آن هم این که اگر این کار به نتیجه رسید پنجره واحد، انصافا یکی از دلایل اصلی آن پیگیری شخص آقای رئیس جمهور بودند و عنایت ویژهای که ایشان به این موضوع داشتند، من در آخرین گزارشی محضر ایشان دادم ایشان آخرین وزارتخانهای که تشریف آوردند ۲۵ اردیبهشت روز جهانی ارتباطات، وزارت ارتباطات بودند چند روز بعد این حادثه تلخ اتفاق افتاد آنجا من عرض کردم یکی از دستگاهها متصل نشده ایشان گفتند تاکید کردند و گفتند یک دستگاه هم متصل نشود یعنی این کار کامل نیست این یک دستگاه هم ویژه رئیس دفتر ایشان پیگیری کنند که متصل شود میخواهم عرض کنم که ایشان به صورت جدی هر جلسه از ما پیگیری میکردند و نکته دوم پیگیری خود صدا و سیما بود که انصافا مخصوصا سال ۱۴۰۲ یک کار کارستان شما انجام دادید دانه دانه دستگاهها را آوردید روی آنتن و پیگیری کردید در حیات دولت ورد زبان خبرنگاران محترم صدا و سیما بود پیگیری از وزرا، اعضای دولت که کدام سازمان شما وصل نشده و چرا وصل نشده که این اتفاق خوب رقم خورد، و، اما برگردم به سوال دوم جنابعالی، ما یکی از ماموریتهای اساسی وزارت ارتباطات بحث توسعه زیرساختهای ارتباطی است که الان تمام زندگی مردم وابسته شده به این ابزار، نمیشود روزی را تصور کرد که یک روز شما بدون ارتباط بخواهید زندگی کنید الان هم با این اتفاقاتی که در حوزه دولتی دارد میافتد که بهرحال وابستگیها بیشتر میشود، ما از روز اولی که توفیق خدمتگزاری پیدا کردیم یک اسیب شناسی کردیم که کجاها مسئله جدی داریم و به این نتیجه رسیدیم که در بعضی از لایههای شبکه ارتباطی کشور عقب ماندگی جدی وجود دارد در عین حال که بخشهای دیگر که وضعیت مان نسبتا خوب بود را ادامه دادیم توسعه را، تمرکز کردیم در جاهایی که بحث عقب ماندگی جدی داشتیم.
۲۰ میلیون ساختمان تا پایان دولت تحت پوشش فیبرنوری قرار میگیرند
یکی از آن موضوعات، توسعه ارتباطات ثابت در کشور بود که متاسفانه همیشه ما جزو کشورهای ته لیست بودیم و مردم عزیزمان هم بخاطر این که کیفیت نداشت ارتباطات ثابت شان که تجلی آن درای دی اس ال و وی دی اس الی بود که در خانه شان بود داشتند کمتر سراغ این فناوری میرفتند در حالی که در اغلب کشورهای پیشرفته یا بهتر است بگویم در همه کشورهای پیشرفته، گزینهی شماره یک برای اتصال به اینترنت ارتباطات ثابت مبتنی بر فیبر نوری است، چون عمدتا یا در محل کار یا منزل هستند و از طریق فیبر نوری میشود سرعتهای تا صد برابری را الان و آینده حتی تا هزار برابر هم نسبت بهای دی اس ال و وی دی اس ال ارائه کرد و معمولا ۷۰-۸۰ درصد مصرف مردم از طریق ارتباطات ثابت است ما کاملا برعکس بودیم این را من قبلا توضیح دادم به هر حال به دلایل سختی که این کار دارد در کشور شاید و همدلی و همراهی و وحدت ملی که واقعا نیاز است برای این کار شاید این کار عقب افتاد، چون اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد همه خیابانها در ویدئو ملاحظه فرمودید کوچهها، همه شهرها باید حفاری شود و داکت گذاری شود همه باید همدل شود و همراه بشوند، این کار سختتر را انتخاب کردیم در حوزه ارتباطات ثابت یک سالی طول کشید تا تجهیز کارگاه بکنیم مقدمات قانونی کار را فراهم بکنیم، یک عده اول کار میگفتند حتی خود اپراتورها میگفتند این کار نشد است مراحل مالی لازم رادر قانون بودجه پیش بینی کردیم مجوزهای لازم را درآوردیم قانون لازم را بردیم در مجلس تصویب کردیم که شهرداریها همراهی کنند دستگاههای اجرایی همراهی کنند جا دارد همین جا من ازمجلس گذشته تشکر کنم و انشاالله این ریل گذاری در مجلس فعلی هم تداوم پیدا کند آقای دکتر قالیباف انصافا همراهی کردند در این بحث هم در قوانین بودجه ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ که اوج آن بود ما یک بند بسیار محکم داریم برای شهرداریها که مکلفند ۱۵ روزه مجوز بدهند و آن هم طبق شرایط، ضوابط و تعرفههای مصوب کمیسیون تنظیم مقررات، در برنامه هفتم هم تکلیف شد که ساختمانهای کشور حداقل ۲۰ میلیون ساختمان از طریق فیبر نوری متصل بشوند.
سوال: الان وضعیت ما چطور است؟
زارع پور: الان که خدمت شما هستم در حدود ۶۰۰ تا شهر کار آغاز شده با شهرداریها تفاهم شده.
سوال: چطوری این شهرها را انتخاب میکنید؟
زارع پور: اولا برای این کار به ۱۰ تا اپراتور را مجوز دادیم قبلا توسعه دهنده ارتباطات ثابت اصلی که داشتیم شرکت مخابرات ایران بود الان در کنار شرکت مخابرات ایران ۹ کاربر دیگر هم مجوز گرفتند کشور را تقسیم کردیم بین اینها، هر دو سه تا استان را به یک کارور اختصاص دادیم، دولت بخشی از هزینهها را در قالب مشوق به اینها پرداخت میکند مشوق همانطور که تعریف کردیم بیشتر بروند به سمت شهرهای خارج از مرکز استان یا مناطق محروم، چون معمولا وقتی بحث این فناوریها میشود همه تمایل دارند بیایند در تهران و در شهرهای بزرگ که درآمد بیشتر است، ما برای این که این فناوری در جای جای کشور توسعه پیدا کند این کار را کردیم من الان یکی دو هفته دیگر دارم میروم جزیره بوموسی آنجا ۱۵۰ کیلومتر سال ۱۴۰۱ هم فیبر دریایی کشیدیم و هم الان تک تک خانهها را داریم از طریق فیبر نوری متصل میکنیم میخواهم عرض کنم دورافتادهترین نقاط هم جامعه هدف ما بودند الان تقریبا ۴۰ درصد خانوارهای شهری به این امکان دسترسی دارند کار را دو بخش کردیم بخش اول این که این اصلا امکان در شهر فراهم بشود، اصطلاح غربی میگویند هوم پس یا پوشش، فیبر تا نزدیک خانه مردم میرود در قدم بعدی هر کسی درخواست بدهد ما اپراتور را در پروانه اش مکلف کردیم که در مدت زمان مشخصی حداکثر یک ماه این خدمت را برای متقاضی فراهم بکند.
سوال: مشخص شده الان چه تعداد پیوستند به فیبر نوری؟
زارع پور: بله، تعداد مشترکین فیبر نوری ما نسبت به ابتدای دولت تقریبا ۲ -۲ و نیم برابر شده، اما هنوز خیلی کم است یک دلیل آن هم این بود که ما در این دو سال اول تلاشمان این بود که اول مقدمات کار را فراهم بکنیم که اصلا امکان آن در شهرها فراهم باشد که وقتی تبلیغ میکنیم مردم را میخواهیم در آنها انگیزه ایجاد کنیم امکان وجود داشته باشد آقای رئیس جمهور در ۲۵ اردیبهشت که تشریف آوردند فرمودند امسال نهضت اتصال را هم دنبال بکنید و ما هدفگذاری که برای امسال کردیم که این است که انشاالله امسال مشترکین فیبر نوری که الان تقریبا ۶۰۰ هزار است تا پایان سال انشاالله به ۳ میلیون برسانیم مقدمات کار فراهم شده، امیدوارم که هر کسی سکان وزارتخانه را در دست گرفت ما که تا لحظه آخر داریم دنبال میکنیم همین پس فردا اعزام کرمانشاه هستم اولین کلانشهری است که افتتاح میشود نزدیک چند هزار نفر مشترک همین الان دارد هفته بعد آن شهر دیگر، همکارانم یا خودم داریم میرویم ولی امیدوارم که این ریل گذاری که صورت گرفته و تبدیل به تکلیف قانونی هم شده انشاالله در دولت بعدی هم تداوم پیدا کند این یک بخش از کار بزرگی است که ما شروع کردیم برای نوسازی و توسعه زیرساختهای ارتباطی، شبکه ارتباطی ما مثل یک اتوبان میماند که یک مسیر ارتباطی میماند که از سه چهار لایه تشکیل شده، اگر ظرفیت هر کدام از این لایهها کم باشد طبیعتا ترافیک و ازدحام ایجاد میشود.
تعداد سایتهای نسل چهارم از ۳۳ هزار به ۴۴ هزار افزایش پیدا کرد
ما نوسازی در همه لایهها را آغاز کردیم به عنوان مثال در حوزه باز همین لایه دسترسی که شبکه داخل شهرها محسوب میشود که در حوزه ارتباطات ثابت پروژه فیبر نوری است، در ارتباطات همراه ما باز هم نسل ۴ را توسعه دادیم تعداد سایتهای نسل ۴ ما از ۳۳ هزار و ۳۰۰ تا به ۴۴ هزار تا رسیده، پوشش مان بیش از ۹۰ درصد شده، توسعه نسل پنجم را شروع کردیم که آخرین فناوری روز دنیا است که در ابتدای دولت حدود ۱۰ تا سایت نسل پنجم در کشور بود که الان دو هزار تا سایت نسل پنجم راه اندازی کردیم، البته برای پوشش کامل کشور خیلی هنوز فاصله داریم الان تقریبا ۶-۷ درصد کشور تحت پوشش است البته در بعضی از شهرها مثل تهران حدود ۴۰ درصد شهر تحت پوشش قرار گرفته تا آخر سال این دو هزار تا انشاالله به ۶ هزار خواهد رسید، حرکت جهشی آغاز شده، در لایه بعدی که شبکه مادر ارتباطی کشور هست که در اختیار خودمان است، آن لایههای دیگر اپراتورها هستند ما باید تسهیل گری و تنظیم گری کنیم و منابع برایشان فراهم کنیم و فضا را اقتصادی بکنیم، در بحث شبکه مادر ارتباطی کشور یک اتفاق بسیار بزرگ افتاد آن هم این است که ما به اندازه سه دهه پیش از دولت سیزدهم به ظرفیت شبکه مادر ارتباطی کشور افزودیم، دو تا شاخص یا سه تا شاخص اصلی دارد، یکی شبکه انتقال کشور است که زمانی که بنده تحویل گرفتم آقای وزیر محترم وقت زحمت کشیدند یک گزارش مکتوبی خطاب به هم رئیس جمهور منتخب و هم وزیر تهیه کرده بودند سه شهریور اگر اشتباه نکنم آنجا عدد آن هست سه و نیم ترابیت بر ثانیه بود الان شده ۶۴ ترابیت بر ثانیه، یعنی هر چه از سال ۱۳۷۰ که شرکت دیتا و شرکت مخابرات وارد دیتا شده، بیش از دو برابر شده است.
ظرفیت شبکه آی پی کشور که روی این لایه سوار میشود از ۲۸ به ۵۶ رسیده، ظرفیت نقاط تبادل ترافیک مان که آی ایکس یو به آن گفته میشود که مخصوصا برای خدمات داخلی بسیار مهم است همین تلوبیون شما که زمانی که میخواهد پخش زنده انجام بشود اگر ظرفیت این نقاط آی ایکس پی بالا نباشد مردم تعداد حضورشان از دو میلیون سه میلیون بالا بزند تجربه کاربری به شدت افت میکند، ظرفیت اینها در این مدت ۵ برابر شده ما از ۶ ترابیت بر ثانیه بر ۳۰ ترابیت بر ثانیه رسیدیم و اتفاقات خوبی که اگر فرصت شد در ادامه توضیح میدهم.
سؤال: با توجه به جمیع جهات، شما سرعت اینترنت در ایران در مقایسه با حوزه بین الملل چطور است؟
زارع پور: مراجع بین المللی هستند که به شکل دورهای سرعت اینترنت را در کشورها اعلام میکنند. ما در ارتباطات موبایل تقریباً در میانه جدول هستیم. در ارتباط با سابقه جزء کشورهای آخر لیست هستیم تا این پروژه فیبر نوری به نتیجه برسد، من مطمئن هستم ظرف دو سال آینده حداقل به یک سوم صدر جدول بلکه جزء بیست کشور برتر خواهیم رسید. ملاحظه فرمودید که ما سرعت را به شکل تحولی افزایش دادیم، یعنی حداکثر سرعت قابل تحویل به کاربران عمومی در کشور همین سرعتی بوده است ما رفتیم به گرگان یا آزاد شهر دیماه سال گذشته بود، مغازه پرده فروشی بود، سرعتای دی اس ال آن ۸ بود. من همین دو هفته پیش خراسان شمالی رفتم، آخرین تکنولوژی روز را یک مغازه بود که وی دی اس ال داشت، سرعت آن حداکثر ۱۶ بود. سرعت اسمی تا ۳۰ و ۴۰ هم میتواند بدهد، ولی سرعتی که تحویل شده بود ۱۶ بود که آنجا به او سرعت دانلود هزار دادیم، سرعت آپلود یا بارگذاری سرعت ۲ بود که ما سرعت هزار دادیم، یعنی ۵۰۰ برابر شد. مردم عزیز ممکن است بفرمایند ما چنین سرعتهایی را ندیده ایم، وضعیت به شکلی است، عرض کردم این فناوری جدیدی است که دارد توسعه پیدا میکند، ما آینده را فدای امروز نکرده ایم، آمدیم کار اساسی که میتواند پیشرفت کشور و توسعه کشور در آینده را تضمین کند، کار سختتر را انتخاب کردیم. حتماً هم ربان آن در دوره بنده پاره نمیشود، چون کار ادامه دارد ولی حتماً این طعم شیرین سرعتهای بالا را همه مردم عزیز ما با توجه به اینکه این موضوع در قانون برنامه تکلیف شد، که ۲۰ میلیون ساختمان متصل شود، انشاالله در سه چهار سال آینده خواهیم داشت.
سؤال: غیر از فیبر نوری چه کارهای دیگری برای افزایش سرعت اینترنت باید انجام داد؟
زارع پور: فیبر نوری که راه بیفتد، عملاً یک مقدار بار از روی ارتباطات همراه برداشته میشود، آنجا هم سرعت افزایش پیدا میکند، توسعه نسل پنجم هم داشته ایم و این در واقع مسیر مثل اتوبان میماند که به هم متصل هستند، در همه بخشها این توسعه دارد اتفاق میافتد. یک دیگر از کارهای اساسی در بحث تأمین اینترنت انجام داده ایم، این روزها هم این اتفاقاتی افتاد، این است که ما مسیرهای تأمین اینترنت ورودی کشور را متنوع کرده ایم، ظرفیت را افزایش داده ایم، من به همکاران در شرکت زیرساخت عرض کردم که باید همیشه دو برابر نیاز کشور ظرفیت وجود داشته باشد. آبان یا آذرماه ۱۴۰۰ بود، ۴۳۰ گیگا بیت در جنوب بخاطر مشکلی در قطعی فیبر داشتیم، قطع شد، چون زیر دریا بود طول کشید تا تعمیر شود، چون اول کار هم بود، اینترنت جایگزین را تأمین کنیم، طول کشید و دو سه ماه واقعاً اختلال داشتیم در ساعات ۱۰ شب و ۱۱ شب به بعد که پیک مصرف است، اختلال داشتیم.
دو برابر نیاز کشور پهنای باند تامین کردهایم
در همین هفته گذشته ۴ هزار و ۳۰۰ گیگ یعنی ۱۰ برابر قطع شد، ۴ و ۳ دهم ترابیت بر ثانیه، اما افت ترافیکی که ما داشتیم، ۱۰ درصد بود، یعنی همان موقع که قطع شد در پیک ترافیک بعدازظهر هم بودیم، حدود ۴ ترابیت مصرف مردم بود، ۴ و ۳ دهم قطع شد ولی خیلی از کاربرها احساس نکردند، دلیل آن این است که ما ظرفیت اینترنت کشور و پهنای باندی که تأمین کرده ایم را از ۵ و ۴ دهم ترابیت بر ثانیه اول دولت به ۱۰ و ۷ دهم و ۱۰ و ۸ دهم رسانده بودیم یعنی دو برابر مصرف کشور الان اینترنت است آن هم از مسیرهای متنوع که اگر از یک کشور قطع شد، چون بالاخره ما این را وارد میکنیم، تا اگر از یک مسیر قطع شد، مسیر دیگری ما دراختیار داشته باشیم. همین امروز قبل از اینکه خدمت شما برسم، نزدیک به ۱۰ دقیقه ۳ هزار و ۷۰۰ گیگابیت بر ثانیه از سمت کشور ارمنستان قطع شد، آنجا مسئلهای به وجود آمده بود یا هر چیزی، به سرعت وصل شد ولی مردم احساس نکردند، این یکی از کارهای بزرگی است که صورت گرفت. یا ظرفیت نقاط ترافیکی داخلی را افزایش داده ایم و این باعث شده است که اتوبان تعریض شود، سرعت آن افزایش پیدا کند، اما تجربه کاربری هموطنان ممکن است متفاوت با این باشد که من بارها توضیح داده ام، دو دلیل دارد، دلیل اصلی اش این است که اگر فیلترشکن استفاده شود، بخش قابل توجهی از این زحمات همه به هدر میرود، چون فیلترشکن سرعت را کند و ناامن میکند. عمدتاً دو دلیل برای استفاده از فیلترشکن وجود دارد، یکی صدها هزار سایت و سرویس خارجی که غربیها به روی آی پیهای ایرانی تحریم کرده اند که ما سازوکارهایی را برای آن راه اندازی کرده ایم، سرویسهای ضدتحریمی، اما، چون روز به روز افزوده میشود، یکی دائم از فیلترشکن استفاده میکند، یکی هم محدودیتهایی است که در داخل کشور وضع شده است که بخشی از آن بازنگری دارد و بخشی از آن مربوط به حکمرانی کشور در حوزه فضای مجازی است. به هر صورت آن تکه خارج از اراده وزارت ارتباطات است. من بعنوان وزیر ارتباطات در این مدت تلاش کرده ام که مسیر را فراهم کنم که حتی اگر یک روزی در این کشور بنا به هر مصلحتی تصمیم گرفته شد هر سرویس داخلی و یا خارجی اجازه فعالیت داشته باشد، این اتوبانها وجود داشته باشد. مسئله ما این بود که پیش از این ظرفیت در کشور وجود نداشت، الحمدالله مسیر خوبی ریل گذاری شده است، بدون مشکل نیست و نیازمند کار ویژه هنوز است ولی ریل گذاری که صورت گرفته است، به سمتی است که مسئله سرعت اینترنت به شکل ریشهای برای همیشه در کشور حل خواهد شد.
سؤال: یکی از موضوعاتی که در دولت سیزدهم دنبال شد، عدالت اجتماعی است. وقتی که ما میگوییم شهر و روستا، روستا تعریف اش امروز با دیروز متفاوت است، جایی که آب داشته باشد، برق داشته باشد، گاز داشته باشد، اینترنت داشته باشد، دیگر روستا تلقی نمیشود. شما برای اینکه این موضوع در حوزه اینترنت روستایی که بتوانند آنها هم کارهای روزمره خودشان را از طریق فضای مجازی یا از طریق اینترنت دنبال کنند، چه کرده اید؟
زارع پور: اتفاقاً همین اصطلاح جنابعالی را با یک خبرنگار با یک هموطن روستایی در یک روستای دورافتاده از ایشان داریم که به خبرنگار میگوید شما در شهر آب دارید ما هم داریم، برق دارید، ما هم داریم، جاده دارید، ما هم داریم، اینترنت دارید و ما هم دارید ولی شما در تهران زندگی میکنید و دود دارید، ولی ما اینجا دود نداریم. این اتفاق بزرگی که در جمهوری اسلامی ایران افتاده است که واقعاً اینها باید گفته شود، حالا بحث گاز و برق ما دورافتادهترین نقاط روستایی الان گاز و برق و آب لوله کشی بالای ۹۰ درصد دارند، برق حدود ۱۰۰ درصد دارند، چون ما اینترنت که میبریم باید برق قبل از آن رفته باشد.
اتصال بیش از ۹۸ درصد جمعیت روستایی کشور به اینترنت
در حوزه اینترنت در ابتدا که کار را آغاز کردیم، آمارها میگفت که ۹۰ درصد از روستاها متصل هستند، اما ارزیابی دقیقی که صورت گرفت دیدیم تعدادی از این روستاها خیلی کیفیت شان پایین است، بعضی از روستاها ارتباط ندارند، حدود ۷۹ درصد روستاها متصل بودند، در این مدت ما این را به ۹۷ درصد رساندیم. ۸ هزار و ۲۰۰ روستای بالای ۲۰ خانوار، در دولت سیزدهم راه اندازی شد، متصل شدند، در کنار اینها با این بی تی اسهایی که راه اندازی شد، حدود ۳ هزار روستای زیر ۲۰ خانوار هم بهرهمند شدند، چون هدفگذاری ما در قدم اول روستاهای بالای ۲۰ خانوار بود. الان ۹۸ و نیم جمعیت روستایی کشور به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند، این اتفاق بسیار بزرگی است. در همین انتخابهای خیر ثمره آن را دیدیم، چون بخشی از انتخابات به صورت الکترونیکی بود، احراز هویت در هر چهار انتخابات اخیر، اتعلامهای آن به شکل برخط انجام شد که این نیازمند یک شبکه فراگیر و پایدار بود. ما در انتخابات چهارم که دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری بود، صد در صد دستگاههای احراز هویت ما متصل شدند، یعنی از شهر تا دورافتادهترین نقاط روستایی که بعضاً با هلی کوپتر و قایق صندوقهای رأی را بردند، بعضاً روی دکلهای حفاری بردند که فیلم آن هم پخش شد، اینها متصل بودند و ۹۹ و ۲ دهم اوقات این ارتباط پایدار بود و استعلامات برخط انجام شد. این حاصل کار بزرگی است که در این مدت انجام شد که نگاه عدالت محور دولت سیزدهم بود. ما همین نگاه را هم در توسعه فیبر داشتیم، الان بعضی از شهرهای کوچک فیبر نوری شان دو سال است راه اندازی شده است و مردم استفاده میکنند و شهرهای بزرگ هنوز آغاز نشده است، یارانهای که میدهیم بیشتر بوده است، این نگاه عدالت محوری بوده است که شهید جمهور تأکید داشتند که باید به شکل متوازن همه جای کشور توسعه پیدا کند که این اتفاق بزرگ افتاد. ما برای روستاها نزدیک به ۲ هزار کیلومتر جاده دسترسی کشیدیم، چون این بی تی اس باید روی کوه برود، شبکه برق بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر را اجرا کردیم، بیش از ۵ هزار کیلومتر فیبر نوری کشیده ایم که ثمره آن این شده است که انگیزه مردم هموطنان عزیزمان برای ماندن در روستا بیش از گذشته شده است با توجه به بقیه کارهایی هم که انجام شده است از برق و آب و گاز و اینهایی که اشاره کردید.
سؤال: از کف دریا که فیبر نوری کشیده میشود تا روی زمین که دارند این کار را انجام میدهند، یکی از جاهایی که در حوزه ارتباطات مورد نیاز است این است که امواج را از فضا هم دریافت شود. در حوزه فضایی چه کرده اید برای پرتاب ماهواره و بهره گیری از ماهوارههایی که به صورت ملی باشد؟
زارع پور: قبل از این میخواستم از جنابعالی خواهش کنم که یک نماهنگ ۵ دقیقهای است که بدون صدا پخش شود که من روی آن صحبت کنم. در مورد فضا اتفاق بسیار بزرگی که در دولت سیزدهم با همت و عنایت خود آقای رییس جمهور افتاد، یک جورایی میشود گفت صنعت هوایی احیاء شد. ما صنعت فضایی را از سال ۸۷ که به جمع کشورهای دارنده ماهواره بر و ماهواره پیوستیم، داشتیم منتها در طی یک دهه منتهی دولت سیزدهم با حداقل توجه مورد پیگیری قرار میگیرد به دلایل مختلف. من روی آنتن زنده صداوسیما عرض کردم که ماهواره داشته ایم و پای پرتاب رفت و کنسل شد، به دلایل سیاسی، بحث سیاست خارجی. متخصصین ما بی انگیزه شده بودند، آقای رئیسی خودشان برای اینکه این صنعت را احیاء کنند، یک روز جمعهای ۶ ساعت وقت گذاشتند و پای دردودل متخصصین فضایی رفتند و در محل کارشان و نشستند، یعنی در کوههای اطراف تهران رفتند دو جا را بازدید کردند، پای صحبت نشستند، توانمندیها را دیدند، اولین جلسه شورای عالی فضایی را در همان روز تشکیل دادند، ثمره آن این شد که انرژی جدیدی به این صنعت تزریق شد و همدلی و همراهی که بین نهادهای کشوری و لشگری که اینجا تقدیر میکنم از دوستان در وزارت دفاع، سپاه پاسداران، در ستاد کل، شخص سرلشگر باقری که عنایت ویژهای داشتند، دانشگاه ها، وزارت امور خارجه، وزارت صمت، همه یک تیم شدیم که ثمره اش این شد که در این کمتر از سه سال به اندازه ۱۲ سال پیش از دولت سیزدهم ما پرتاب تحقیقاتی و عملیاتی داشتیم. برای اولین بار ما دو پرتاب خارجی موفق داشتیم که انجام شد، ۱۰ پرتاب داخلی صورت گرفت، ۸ ماهواره با موفقیت در مدار قرار گرفت، برای اولین بار ماهواره برهای ما توانستند ماهوارههای عملیاتی در مدار قرار بدهند. تا پیش از این چنین توفیقی نبود، ما به مدار ۷۵۰ کیلومتری رسیدیم، به مدار بیضوی هزار و ۱۰۰ کیلومتری رسیدیم.
زارع پور: این کارهایی که الان میبینید تا وقتی که پرتاب نشود، نمیدانیم ماهواره کار میکند، عملیاتی است. ساخت ماهواره هم یک فناوری بسیار پیچیده است، دهها زیر سامانه دارد، باید تک به تک تست شود، عملاً الان لایه پایین زمین، لایه لئو، که مدار ارتفاع پایین هستند، تبدیل به یک آزمایشگاه برای ما شده است. ما به راحتی میتوانیم ماهواره پرتاب کنیم، ماهوارههایی تا ۱۰۰ کیلو، ۲۰۰ کیلویی رسیده ایم، انشاالله مسیر برای ماهوارههای سنگینتر دارد آماده میشود تا ما بتوانیم آنچه که در روی زمین متخصصان انجام میدهند، مورد آزمون قرار بگیرند که اینجا ملاحظه میفرمایید آن شمارهای که کنار میخورد، تاریخ پرتاب ماهواره است که نشان میدهد. ما در حوزه ساخت ماهواره بزرگترین قرارداد را با بخش خصوصی ساخته ایم برای ساخت منظومه ماهواره شهید سلیمانی.
سؤال: چه مقدار از ظرفیت دانش بنیانها استفاده کرده اید؟
زارع پور: ما توجه جدی و ویژهای به این موضوع داشته ایم، هم دوستان ما در بخش پرتاب گر و هم در بخش ماهواره برای اولین بار ما بزرگترین قرارداد تاریخ فضایی کشور، ما یک کنسرسیوم از شرکت دانش بنیان داخلی هستیم که وارد باشگاه منظومه سازان دنیا که فقط ۵ کشور این توانمندی را دارند شویم، امسال اولین ماهوارهها آماده میشود، پرتاب میشود. در حوزه پرتاب گر ماهواره برهای ما تثبیت شده اند و داریم به سمت لایههای بالاتر حرکت میکنیم. ما به زودی یک پرتاب خواهیم داشت، پرتاب سیزدهم که عملاً رکورد تاریخ فضایی کشور را تقریباً خواهیم زد. سیزده پرتاب کلاً از سال ۸۷ تا سال ۱۴۰۰ داشتیم، ما از ۱۴۰۰ تا الان ۱۲ تا ماهواره که سیزدهمی و چهاردهمی هم برنامه ریزی شده است، چون مسائل فنی دارد یک مقدار طول کشید، امیدواریم در مردادماه این اتفاق بیفتد. آنجا قرار است یک کار جدید انجام شود و ما ارتفاع را افزایش خواهیم داد که جزئیات آن را بعداً اعلام خواهیم کرد ولی پیچیدهترین عملیات فضایی است که تاکنون انجام داده ایم.
بزرگترین پایگاه فضایی غرب آسیا در حال ساخت است
در حوزه پایگاه پرتاب، ما پایگاه پرتاب جدیدمان را داریم میسازیم که بزرگترین پایگاه پرتاب در غرب آسیا خواهد بود و فاز اول آن البته وقتی کامل خواب شود به این جایگاه خواهد رسید، فاز اول آن که پرتاب گرهای سوخت جامد ما آنجا میتوانند پرتاب کنند، امسال افتتاح میشود. ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد در همین دولت کلید خورد، حتی آن زمینی که آنجا داشتیم دور آن دیوار هم نداشت یعنی در این حد برهوت بود. در دولت سیزدهم با عنایت آقای رییس جمهور شکل گرفت که ما این پایگاه را هم در آخرین جلسه شورای عالی فضایی که با حضور دکتر مخبر تشکیل شد، به نام ایشان نامگذاری کردیم، انشاالله اولین پرتاب گر سوخت جامد ما امسال حوالی دهه فجر انجام خواهد شد و دوستان دارند با تمام قوا کار میکنند که آماده شود. در حوزه توسعه کاربردهای صنعت فضایی، بالاخره ماهوارهای که پرتاب میشود باید آوردهای در زندگی مردم داشته باشند، سامانههای متعددی طراحی شده است که در گزارشات مختلف به آن پرداخته شده است. الان برای اولین بار در تاریخ کشور، به تصاویر رنگی با دقت ۱ متر دسترسی داریم یک آرزو بود برای کشور که ما بتوانیم چنین تصاویری را دراختیار داشته باشیم که الان هم دراختیار بخشهای دولتی مختلف هم دراختیار بخش خصوصی قرار میگیرد که بتوانند کاربردهای مختلف را روی آن سوار کنند. الان بعنوان مثال ما از راه دور میتوانیم سطح زیر کشت محصولات مختلف را ده محصول راهبردی مثل گندم، برنج، جو، پنبه را با کمک وزارت جهاد و با استفاده از هوش مصنوعی در پژوهشگاه ارتباطات و پژوهشگاه فضایی کارش انجام میشود، سه چهار محصول تمام شده است.
در دولت سیزدهم صنعت فضایی احیا شد
سؤال: در حوزه اقتصاد فضا در دولت سیزدهم چه کرده اید؟
زارع پور: حوزه صنعت فضایی ابتدا باید شکل بگیرد تا یک چند سال دولت خودش باید سرمایه گذاری کند. همین الان هم در کشورهایی که پیشرو هستند در این زمینه، دولت هزینههای سنگین میکند. اما الان ما کاری که انجام میدهیم اینکه یواش یواش شرکتهای خصوصی را وارد کنیم، بزرگترین قرارداد را منعقد کرده ایم و حتی وارد این فضا شده ایم که ما خرید تضمینی دادههای فضایی را از بخش خصوصی داشته باشیم، تضمین کنیم خود او برود ماهواره بسازد، ماهواره را پرتاب کند، الان ماهوارههایی که بعد از این پرتاب سیزدهم در صف پرتاب قرار دارند، دو ماهواره بخش خصوصی شرکتهای دانش بنیان، ساخته اند، خودشان هم پرتاب میکنند، ما فقط قرارداد بسته ایم که تصاویر آن را پیش خرید کنیم و عملاً و یواش یواش دارد چرخ اقتصادی صنعت فضایی هم به حرکت درمی آید.
سؤال: یک موضوع دیگری که بسیار مهم است، بحث پیام رسانهای داخلی است. نمیخواهم بگویم که حتماً امروز نسبت به پنج یا ده سال پیش فوق العاده پیشرفت کرده است. چه تدبیری اندیشیده اید که بشود خدمات بیشتری ارائه بدهد به کسانی که مایل هستند از پیام رسانها استفاده کنند؟
زارع پور: یکی از اتفاقات بسیار خوب دیگری هم که در این دوره افتاد این بود که ما تمام قد حمایت کرده ایم از سکویهای داخلی، نه فقط پیام رسان ها، در غالب چتر اقتصاد دیجیتال، دولت یک کارگروهی را تأسیس کرده است به اسم کارگروه ویژه اقتصادی دیجیتال، اختیارات شخص آقای رئیس جمهور در قالب اصل ۱۲۷ و هیئت دولت در قالب اصل ۱۳۸ به این کارگروه تفحیض شد که موانع سر راه توسعه اقتصادی را بردارد که یکی از نقش آفرینان اصلی در لایه دوم اقتصادی همین سکوهای بزرگ هستند که یک بخشی پیام رسانها هستند. اتفاق خوبی که افتاد تعداد کاربرهای اینها ترافیک اینها بین ۴ تا ۱۲ برابر افزایش پیدا کرد و تمام زیرساخت لازم را هم وزارت ارتباطات برای آنها فراهم کرد و افتخار میکنیم که اینها سرمایههای کشور هستند، هم سکوهای پیام رسان و هم سکوهای خدمات رسان که الان به جای فعالیت نمونههای خارجی در داخل کشور، مثل سکوهای جابجایی مسافر، خرید، فروش که الان مردم کار و زندگی روزمره شان را دارند با اینها انجام میدهند. درحالی که در بسیاری از کشورهای دنیا نمونههای غربی و امریکایی آنجا فعال هستند.
سؤال: البته همین پریروز که یک اختلالی در اینترنت بین المللی اتفاق افتاد مثلاً ما در حوزه فرودگاه دچار مشکل نشدیم و علت آن هم این بود که داخلی بود؟
زارع پور: بله یک بخش از دلایل اش این بود و یک بخشی هم دلایل فنی دیگری داشت. اما یکی از دلایل این بود که بسیاری از این شرکتها از خدمات ابری آن شرکتی که دچار مسئله شده بود، استفاده میکردند. الان ما بیش از ۸۰ درصد از نیاز کشور به خدمات ابری را شرکتهای دانش بنیان داخلی دارند تأمین میکنند که روز به روز به کیفیت آن هم افزوده خواهد شد. بحث پیام رسانها برنامهای که برای آن داشتیم و در این مدت هم دنبال میکردیم این بود که به یک نقطهای برسند که حتی بتوانند با نمونههای خارجی مشابه شان رقابت کنند و داریم برای آنها مزیت سازی میکنیم، خدمات را از این طریق ارائه میکنیم، برنامه ما این بود که اینها را تبدیل به خدمات رسان کنیم. الان شما ملاحظه بفرمایید خیلی از خدمات به مرور دارد از طریق پیام رسانها ارائه میشود، تماس تصویری باکیفیت در اینها راه اندازی شد. برای اولین بار در دنیا بحث اتصال متقابل را راه اندازی کردیم که نیاز نباشد که شما پنج یا شش پیام رسان روی گوشی تان نصب کنید، هر کدام را دوست داشتید رقابت شکل بگیرد اولاً متناسب با سلیقه مردم کار کنند، کسی دوست دارد از بله استفاده کند، یکی از ایتا، یکی از روبیکا، یکی از آی گپ، یکی سروش پلاس، همه اینها به همدیگر متصل شوند در عین حال که یک پیام رسان دارید با بقیه هم در ارتباط باشید. این کار را اروپا استاندارد کرد برای پیام رسانهای جهانی درحال پیاده سازی هستند ولی ما یکسال زودتر از آنها به همت متخصصین در داخل کشور راه اندازی کرده ایم.
افزایش تعداد کاربران فعال در سکوهای داخلی
سؤال: وضعیت کسب و کار در پیام رسانها الان چطور است و وزارت ارتباطات برای تقویت این مهم که در هر حال دیر یا زود دیر که نه، بسیار زود ما بخش عمدهای از کارها را باید از طریق پیام رسانها دنبال کنیم. در کسب و کار چه کرده اید و چه میکنید؟
زارع پور: در غالب همان کارگروهی که عرض کردم ما مصوبات بسیار خوبی داشتیم. یک مصوبهای سال ۱۴۰۱ داشتیم، حمایت از کسب و کارهای دیجیتال و سکوهای دیجیتال ایرانی، نزدیک به ۳۰ مورد حمایت برای اینها پیش بینی کرده ایم، یک مورد معافیت مالیاتی است که الان سه سال است پیاپی است امسال در قانون بودجه برای کسب و کارهایی که در سکوهای داخلی فعالیت کنند معافیت مالیاتی پیش بینی شده است، حمایتهای مختلف، هم این که این سکو بتواند به میلیونها نفر خدمات بدهد، کسب و کار اعتماد کند، زندگی اش را اینجا بیاورد، این اتفاق بزرگی است که افتاده است.
«ایتا» حدود ۳۱ میلیون کاربر فعال دارد
بعنوان مثال یکی از پیام رسانها مثل پیام رسان ایتا، ابتدای دولت نزدیک به ۲ و نیم میلیون کاربر فعال ماهانه داشت یعنی در یکماه گذشته کسانی که حداقل یکبار استفاده کردند، صد بار هم سر زده باشند، یک بار شمرده میشود. الان نزدیک به ۳۱ میلیون شده است، ۳۰ میلیون و ۸۶۰ هزار نفر پریروز چک کردم کاربر فعال ماهانه دارد. این جمعیت میلیونی باعث میشود که کسب و کار هم انگیزه داشته باشد و بیاید در جایی که مردم حضور دارند کسب و کار خودش را بنا کند و مصوبات زیادی برای حمایت از کسب و کار در غالب کارگروه ویژه اقتصادی سال داشتیم، آمارها نشان میدهد که نزدیک به ۵۰۰ هزار، نیم میلیون، کسب و کار جدید در سکوهای داخلی در این دو سال اخیر شکل گرفته اند. آمارهای مرکز توسعه تجارت الکترونیکی هم نشان میدهد که خرید و فروش و حجم تراکنش تجارت الکترونیکی هم نسبت به ۱۴۰۰ افزایش داشته است.
انتهای پیام/
نظر شما